09 jun Yoga: de reis naar binnen

Yoga is goed voor je lijf en geest. In tegenstelling tot de aannames zijn er geen voorwaarden om yoga te kunnen beoefenen, lenigheid en flexibiliteit zijn geen vereiste, net zo min als geduld en concentratie. Sterker nog, het zijn allemaal gevolgen van het beoefenen van yoga!

Daarnaast is fysieke yoga is maar een onderdeel van de yoga filosofie. Maar wat onderscheidt yoga nou van gymnastiek of sport?

Monkey Mind

De yoga houdingen (Asana’s) kun je in verschillende stijlen beoefenen, maar ze hebben allen een zelfde doel: Het kalmeren van de geest, yogas chitta vritti nirodhah. Om de geest te kunnen kalmeren gaan nogal wat stappen aan vooraf, denk aan gedragingen in het dagelijks leven (Yama’s en Niyama’s) om te zorgen dat je geen last hebt van je geweten en dus met zuivere intentie handelt. Hier zal ik ongetwijfeld op terug komen en dieper op in gaan.

De geest is makkelijk af te leiden. Mensen die wel eens hebben geprobeerd te mediteren herkennen dit wellicht. Je zit, ogen dicht, en daar zijn alle gedachten. Van boodschappen tot herinneringen en emoties. We hebben een Monkey Mind, de gedachten gaan als een slingerende aap heen en weer. Heel normaal, dus wees niet gefrustreerd of teleurgesteld. Beoefenen van ademhaling (Pranyama) en fysieke yoga (Asana) gaan hand in hand en helpen de wervelingen van de geest minder turbulent te maken, maar zelfs dan zal de geest afgeleid raken door de zintuigen van buitenaf.

Hoewel de beoefening van Asana de geest mee voert om een kijkje binnen in het lichaam te nemen, begin je in Pranayama te leren de zintuigen en de geest van hun uiterlijke verwikkelingen terug te trekken. Hierdoor wordt de energie inwendig geïnvesteerd. Dit is het tegenovergestelde van wat er gebeurt als je een hectische dag op kantoor hebt.

Het vijfde kroonblad van Yoga (Pratyahara) is een vervolg en investering van dit proces, en leidt tot beheersing van geest en zintuigen. Zonder deze zal de Yoga beoefenaar, met het sterke lichaam en geest, zijn of haar inspanningen verspillen en vallen voor de grotere aandacht of aantrekkingskracht die hij uit de wereld ontvangt. – B.K.S Iyengar

 Slaaf van de zintuigen

Iedereen kent het, boodschappen gaan doen terwijl je honger hebt. Geen goed idee. Hoe gedisciplineerd je ook bent, zodra je met honger vers brood ruikt wint je neus. Voordat je er erg in hebt ligt er van alles in je kar (of erger nog: al in je mond) wat je helemaal niet op je lijstje had staan.

De zintuigen zijn nuttig en hebben als functie dat we kunnen overleven. In ons oer oude brein (zogenaamde reptielenbrein, overeenkomstig met dieren) bevindt zich het pijn & genot centrum. Pijn bij honger en beloning bij eten. Eten geeft extra plezier door het activeren van beloningshormoon dopamine, die vrij komt met het eten.

Maar ook op sociaal gebied: pijn bij eenzaamheid, beloning bij opzoeken van sociale contacten. Dit alles verloopt via prikkelverwerking: hersenen ontvangen signalen van de zintuigen via de zenuwen. Deze signalen worden door de hersenen geïnterpreteerd waarna reacties worden geformuleerd, gebaseerd op reflexen. En de reflex op honger (pijn) is eten. Dit proces werkt zo razend snel dat dit toebehoort aan ons onbewuste gedrag en we er dus bijna net zo snel op reageren als wanneer we ons branden aan vuur. Dat we dus makkelijk afgeleid raken en dit ook nog eens razend snel en onbewust gebeurt is neurologisch verklaarbaar. Zolang de zintuigen ons lastig vallen omdat ze bevredigd willen worden (zoekende naar Dopamine shotjes) zullen we nooit een moment voor onszelf krijgen.

Less is More

Het vermogen om de zintuigen terug te trekken en op die manier de luidruchtige geest te beheersen klinkt als een spelbreker, maar in werkelijkheid herstelt het smaken en ontdekkingen. Dit is werkelijk een voorbeeld van ‘minder is meer’, want te grote toegeeflijkheid kan de zintuigen alleen maar verdoven en uitputten.

Het yogische doel van Pratyahara is de geest het zwijgen op te leggen zodat we ons kunnen concentreren. Je zou het kunnen vergelijken met het trainen van wilskracht als een soort spier. Het is een lange, geduld vergende leerschool in onthechting. Yoga is de langste reis, de reis naar binnen, en daarmee meer een work-in dan een work-out.

Fold forward to tune in

Houdingen om het naar binnen te keren te beoefenen zijn bijvoorbeeld Kurmasana (schildpad) en Karnapidasana (Snail als Yin houding) maar ook de toegankelijkere voorover buigingen, zowel zittend als staand hebben een kalmerende werking op de hersenen. Props zijn je vriend, thuis bijvoorbeeld opgerolde handdoeken en kussens. Sluit je ogen, gebruik je adem als een anker & keer naar binnen. Dit kan ook op het toilet! En op kantoor of thuis zou je ook Pratyahara kunnen beoefenen zonder voorover te buigen. Eeuwenoud, maar juist in onze drukke wereld zo enorm van toepassing:

H2Sl58: De mens die standvastige wijsheid bezit, kan op geleide van zijn eigen wil de zinnen intrekken, zoals een schildpad zijn poten intrekt in zijn schild. Zolang wij ons identificeren met het ego, worden we gekweld door het verlangen naar zintuiglijke prikkels, waaraan we emotioneel zijn gehecht. Oefening: sluit je ogen. Merk op waar je bewustzijn het sterkst aanwezig is. Doe in gedachten een stap terug. Open nu je ogen en concentreer je op een voorwerp. Doe ook daarvan een stap terug. Kijk naar hoe het voorwerp werkelijk is, zonder gevoelens van mooi, handig, lelijk, hard, zacht of bruikbaar of zelfs zonder herinneringen. Kijk maar alsof je van een andere planeet komt en onderzoek doet naar het voorwerp. Leer jezelf echt te “zien”. – Bhagavad Gita, hoofdstuk 2

Fijne reis,

Namasté

नमस्ते

nʌmʌsˈte

 
Eve Sophie